Καπετάν Κεμάλ ήταν το ψευδώνυμο Τούρκου αριστερού αγωνιστή (πραγματικό όνομα Μιχρί Μπελί), Με το ψευδώνυμο αυτό έγινε γνωστός στην Ελληνική Θράκη, όπου πολέμησε στο πλευρό των ανταρτών στη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου (από τις 5 Απριλίου 1947 μέχρι το καλοκαίρι του 1949). Ο Μιχρί Μπελί γεννήθηκε το 1916 στη Σηλυβρία της ανατολικής Θράκης και πέθανε τον Αύγουστο του 2011 στην Κωνσταντινούπολη.
Τόσο η ελληνική αριστερά όσο και η εγχώρια τουρκική ακροδεξιά (εντός και εκτός Θράκης), για διαφορετικούς λόγους η κάθε μια, προέβαλαν και αξιοποίησαν την εμβληματική προσωπικότητα. Μάλιστα σε ειδική εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε προ λίγων ετών στην Κομοτηνή, στην αίθουσα της εκδήλωσης συναντήθηκαν χριστιανοί αριστεροί και μουσουλμάνοι εθνικιστές της Κομοτηνής. Η παράδοξη αυτή συνεύρεση είναι μόνιμη και αναδεικνύει την ιδεολογική τύφλωση της αριστεράς, η οποία …ηδονίζεται και μόνο στην ιδιότητα του μειονοτικού πολίτη, ασχέτως εάν αυτός είναι στοιχείο ανωμαλίας, εθνικιστής και επικίνδυνος για την ομαλή συμβίωση στη Θράκη.
Ο καπετάν Κεμάλ, υπήρξε πράγματι ένας γνήσιος δημοκράτης ο οποίος υπέφερε άπειρες διώξεις σε όλη τη διάρκεια της ζωής του. Ενσάρκωσε στην πράξη το όραμα της ελληνοτουρκικής φιλίας και ακολούθησε το όραμα του Ρήγα Βελεστινλή. Για αυτό τον τιμούμε και εμείς. Εκείνο όμως που περισσότερο από όλα μας εξέπληξε είναι οι μαρτυρίες που κατέγραψε στο βιβλίο του «Αντάρτικες αναμνήσεις. Μαρτυρίες από τον ελληνικό εμφύλιο. Αυτά που είπε ο Ρήγας», το οποίο εκδόθηκε από διαφορετικούς εκδοτικούς οίκους στην Τουρκία. Στην Ελλάδα μεταφράστηκε και κυκλοφόρησε και από τις εκδόσεις Telos to 2009.
Ο Καπετάν Κεμάλ με μεγάλη ειλικρίνεια και αθωότητα κάνει πολλές αναφορές στους Πομάκους της Θράκης, όπως τους γνώρισε την εποχή εκείνη και μας διασώζει στοιχεία σπουδαίας ιστορικής, ιδεολογικής και ανθρωπολογικής σημασίας.
Ο ίδιος ενδιαφέρθηκε και για την Πομακική γλώσσα, η οποία τότε ήταν ζωντανή στην περιοχή της οροσειράς της Ροδόπης, πριν ο τουρκικός εθνικισμός σε αγαστή συνεργασία με τους έλληνες εγχώριους πολιτικάντηδες, ξεριζώσουν τη γλώσσα μας. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι ουδέποτε η ελληνική αριστερά σε οποιαδήποτε έκφρασή της, δεν ψέλισε ούτε μία κουβέντα για τη πολιτισμική γενοκτονία μας. Σε αντίθεση βέβαια με τον Καπετάν Κεμάλ, ο οποίος είχε ξεκινήσει τη σύνταξη και πομακικού αναγνωστικού και λεξικού για την καταγραφή της πομακικής γλώσσας…
Στη μνήμη του πρόσφατα αποβιώσαντος Μιχρί Μπελί, προβλήθηκε σε επανάληψη στην ΕΤ1 (20.8.2011, 18.30΄), ντοκυμαντέρ του Φώτου Πολίτη με θέμα τη δράση του Καπετάν Κεμάλ. Από εκεί πληροφορηθήκαμε ότι μαζί με τους συντρόφους του συγκέντρωναν Πομακικές λέξεις από τους κατοίκους της Οργάνης και του Κέχρου, για την συγγραφή Πομακικού Αλφαβηταρίου. Ο τραυματισμός του όμως και η αναχώρησή του για την Τουρκία (καλοκαίρι 1949), διέκοψαν την προσπάθεια συγγραφής του πρώτου Αναγνωστικού της Πομακικής. Η μοίρα ήθελε το πρώτο Αλφαβητάρι της Πομακικής να συγγραφεί μισό αιώνα μετά, το 1997 από μέλη του Κέντρου Πομακικών Ερευνών στην Κομοτηνή.
Από την ελληνική μετάφραση του βιβλίου του Μιχρί Μπελί (Καπετάν Κεμάλ, Aναμνήσεις από τον Eλληνικό Eμφύλιο) σταχυολογούμε ορισμένες από τις αναφορές στους Πομάκους της Ελληνικής Θράκης και ιδιαίτερα των Πομακοχωριών του νομού Ροδόπης (Οργάνης και Κέχρου):
«Η Ροδόπ
η είναι μια οροσειρά…Ψηλά, κοντά στις βουνοκορφές, βρίσκονται τα Πομάκικα χωριά, και πιο κάτω, στις πλαγιές και στα ριζά, στον κάμπο, τα Τούρκικα και τα Ελληνικά. Στα μουσουλμανικά χωριά του κάμπου, οι κάτοικοι είναι κυρίως σουνίτες, ενώ όσο ανεβαίνεις προς τα πάνω, συναντάς και αλεβίτες…η κουλτούρα του ορεινού κατοίκου είναι εντελώς διαφορετική. Ακόμα και η περπατησιά είναι διαφορετική. Από αυτήν καταλάβαινες τον Πομάκο…Ψηλά σε ένα από εκείνα τα χωριά την Άνω Βυρσίνη (Χατζήορέν), ζούσε ο Εμίν Αγάς…Οι Πομάκοι είναι ωραία φυλή, έξυπνη, προικισμένη…Οι Τούρκοι τους θεωρούσαν βουλγαρόσπορους επειδή η γλώσσα τους είναι σλάβικη, οι Έλληνες και οι Βούλγαροι τους καταφρονούσαν επειδή ήταν μουσουλμάνοι… Ακόμα και αν ήταν Πομάκοι με σλαβική καταγωγή, ακόμα και αν η μητρική τους γλώσσα ήταν σλαβική…δεν στάλθηκαν στη Βουλγαρία ούτε παιδιά Τούρκων, ούτε Πομάκων…Ο Χασάν ήταν Πομάκος χωρικός στην ηλικία μου…στην Οργάνη (Χέμετλι) ήρθαν να γράψουν τα παιδιά…Στον Κέχρο (Μεχρικόζ) το Λαϊκό Δικαστήριο δίκασε έναν νεαρό…Εφημερίδα για τους Τούρκους και τους Πομάκους…Αυτή ήταν η μοίρα των Πομάκων. Έτσι ήταν και επί Οθωμανικής αυτοκρατορίας…Τους Πομάκους που είναι σλαβικό φύλο και μιλούν σλαβική γλώσσα, οι βούλγαροι φασίστες τους θεωρούσαν τουρκόσπορους επειδή ήταν μουσουλμάνοι και τους καταπίεζαν. Οι Τούρκοι δεν τους θεώρησαν ποτέ δικούς τους…».
Είναι φανερό ότι ο Μιχρί Μπελί θεωρεί ότι οι Πομάκοι ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΤΟΥΡΚΟΙ και τους ξεχωρίζει απόλυτα. Καταγράφει ακόμη την μακραίωνη αντιπάθεια των Τούρκων για τους Πομάκους που τους θεωρούσαν…Βουλγαρόσπορους. Η αλήθεια είναι ότι και σήμερα οι Τούρκοι αντιμετωπίζουν με καχυποψία τους Πομάκους. Είναι πεπεισμένοι ότι βαθιά μέσα στη ψυχή και στο συλλογικό τους υποσυνείδητο γνωρίζουν ότι δεν είναι Τούρκοι, αλλά μια ντόπια βαλκανική φυλή.
Επανερχόμαστε στο θέμα της ιδεοληπτικής στάσης της ελληνικής αριστεράς για να την αντιπαραθέσουμε στη στάση του Τούρκου αριστερού Μιχρί Μπελί, ο οποίος ακόμα και μετά μισό αιώνα που επισκέφτηκε τα Πομακοχώρια της Κομοτηνής, συνέχισε να μιλά με ευαισθησία και αγάπη για τους Πομάκους. Είναι προφανές ότι αυτός δεν αλώθηκε ιδεολογικά ούτε και διακατέχεται από ψυχιατρικής υφής συμπλέγματα έναντι του τουρκικού εθνικισμού που μαστίζουν όχι μόνο την κοινοβουλευτική αριστερά, αλλά και τα ποικιλώνυμα σχήματα της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς εντός και εκτός Θράκης.
Το ίδιο φάσμα …προοδευτικών δυνάμεων, ακολουθεί εκ διαμέτρου αντίθετη πολιτική στο θέμα των σλαβόφωνων της ελληνικής Μακεδονίας. Εκεί, συμπαρατάσσονται, υπερασπίζονται το δικαίωμα στη μητρική γλώσσα και τα πολιτιστικά δικαιώματα. Τα ίδια όμως δικαιώματα των επίσης σλαβόφωνων της Θράκης (Πομάκων) τα αγνοούν προκλητικά συμμαχώντας ή βάζοντας πλάτη στους φασίστες Τούρκους που μάχονται ακατάπαυστα μέρα και νύχτα να εκτουρκίσουν και τα τελευταία οχυρά της Πομακικής συνείδησης και γλώσσας. Αυτή είναι η παρακμιακή και άρρωστη ελληνική αριστερά. Δίγλωσση και διπρόσωπη. Άλλα κριτήρια στη Θράκη και άλλα στη Μακεδονία. Ή αλλιώς, χέρι χέρι με τον … τουρκικό φασισμό!
Mihri Belli Pomak dilinin
sözlüğünü hazırlamak safasındaidi
«Türkler bu halkı,
hiç bir zaman tam olarak kendilerinden saymamışlardı!»
Mihri Belli 1916΄da Silivri΄de doğdu. Yunanistan΄daki İç Savas΄ta (1946-1949), gönüllü olarak solcu gerillarla birlikte çarpışmalara katıldı yaralandı. 1950 affından sonra Türkiye΄ye döndü. 2011 İstanbul΄da öldü.
Mihri Belli kitabından Pomaklar hakkında bazı alıntılar:
Sayfa 72
Sayfa 92
Sayfa 202
(τεύχος 56, Αύγουστος-Σεπτέμβριος 2011)